Thomas,
Mijn vader, over enkele maanden drieëntachtig jaar oud, is, zoals je weet, een fanatiek lezer. Hij heeft wel eens verteld dat hij als tiener vaak op een stoel in de keuken zat, een boek open op schoot, vingers in beide oren om het geluid van zeven broers & één zus te smoren. Na zo'n zeventig jaar lezen heeft hij zijn blik enigszins afgewend van nieuwe boeken. Hij leest nog steeds iedere dag, maar is nu vooral bezig met het opnieuw lezen van de boeken die ooit indruk op hem hebben gemaakt. Een herbeleving van eerder ondergaan leesgenot, zal ik maar zeggen. Niet alleen van zijn 'grote drie' - Fjodor Dostojevki, Ernest Hemingway & Émile Zola - wordt het stof geblazen, ook 'mindere goden' krijgen een tweede kans.
Émile Zola is de schrijver die hij het meest bewondert en dan vooral diens De misstap van abt Mouret. Dat boek heeft hij inmiddels zo vaak gelezen dat zijn vingerafdrukken in de bladzijden zijn gaan zitten. En dan de pretoogjes als hij over dat boek vertelt. Ik moet het al tientallen keren gehoord hebben - waar dat boek over gaat, waarom het zo goed is - maar nog steeds kan ik het niet navertellen. Zijn liefde voor de werken van Zola begon - door toeval - met dat boek, met De misstap van abt Mouret. Na een rit in de trein had iemand het boek - al dan niet bewust - achtergelaten. Mijn vader nam het mee, las het en was verkocht. Het is een oude, onooglijke pocket. En hoewel mijn vader geen verzamelaar is, heeft hij vervolgens dertig tot veertig jaar lang uitgekeken naar andere boeken van Zola uitgegeven in dezelfde onooglijke pocketserie waarin De misstap van abt Mouret was verschenen. Zijn enige verzameling bevat zijn Zola-pockets. Ook ik heb wel eens wat deeltjes uit de serie voor hem meegenomen uit kringloopwinkels en van rommelmarkten. Een jaar of tien geleden belde hij mij op om te melden dat hij het laatste deel in de serie gevonden had. De verzameling was compleet.
Dat opnieuw lezen van boeken van mijn vader zet mij al een week of wat aan het denken. Wat zou ik nogmaals willen lezen? In gedachten ga ik regelmatig langs de boekenkasten op de zolder, naar beneden, via de kasten op de overloop en de slaapkamer, langs de boekenkasten op de gang en in de woonkamer met steeds diezelfde vraag in mijn achterhoofd: wat moet herlezen worden? Het houdt me zo bezig dat ik inmiddels een aantal boeken die ik jaren geleden weg heb gedaan inmiddels opnieuw heb gekocht zodat ze herlezen kunnen worden, zoals bijvoorbeeld Keefman van Jan Arends. Ik weet dat ik vooral dat titelverhaal toen (15 jaar geleden) schitterend vond, maar is dat nog steeds zo? (En vooral: waarom - in godsnaam - heb ik dat boek ooit weggedaan? Natuurlijk weet ik het antwoord: ruimtegebrek, maar toch...)
Het is niet moeilijk om mijn grote boeken op een rijtje te zetten. De boeken die meegaan niet alleen naar het spreekwoordelijke onbewoonde eiland, maar ook mee het graf in. Boeken die al regelmatig opnieuw gelezen worden en die ik dan ook tot in lengte van dagen zal blijven herlezen. Volledigheidshalve de top vijf:
1. Nick Hornby - High Fidelity
2. Bob Dylan - Tarantula
3. Richard Brautigan - Sombrero Fallout
4. Lawrence Ferlinghetti - A Coney Island Of The Mind
5. Lewis Carroll - Alice's Adventures In Wonderland / Through The Looking Glass And What Alice Found There
Ik heb natuurlijk een beetje vals gespeeld door op plek vijf beide Alice-boeken van Lewis Carroll te zetten, maar dat vergeef ik mezelf makkelijk: hoewel ik Wonderland echt beter vind dan Looking Glass, kan in mijn kop het ene boek niet zonder de ander.
Veel interessanter nog zijn de boeken die buiten die top vijf vallen. Boeken die ik slechts één keer gelezen heb, terwijl ze wel degelijk een herlezing verdienen. Zoals eerder gezegd in ieder geval dus Keefman van Arends, maar ook De Knetterende Schedels van Roger van de Velde, (natuurlijk) De Laatste Deur van Jeroen Brouwers, Tonight At Noon van Adrian Henri en de gedichten van Ellyn Maybe. Constant worden er door mij titels toegevoegd aan dit lijstje en andere weer geschrapt. Het mag geen ellenlange waslijst worden, een titel of tien vind ik meer dan genoeg.
O, en natuurlijk moet 1984 van George Orwell er ook op, maar die herlees ik al regelmatig, dus eigenlijk moet ik van de 'grote' top vijf maar een top zes maken, maar dit terzijde.
Toen ik onlangs in de boekwinkel in Deventer was en een van de medewerksters verzuchtte dat ze niet wist wat ze moest bestellen voor de kast met klassiekers kon ik het niet laten om Sombrero Fallout van Richard Brautigan te opperen, of - als dit wat te gewaagd was - het bekendere Trout Fishing In America. De medewerkster bleek nog nooit van Richard Brautigan of zijn boeken gehoord te hebben en na het raadplegen van de computer bleken beide genoemde titels niet meer leverbaar als waren het relikwieën uit een grijs verleden die het best vergeten kunnen worden. Er bleek maar een conclusie mogelijk: ik ben niet van deze tijd.
Onlangs na jaren zonder te hebben gezeten door lamlendigheid van mijn kant heb ik weer een museumjaarkaart aangeschaft. om dat te vieren was ik gisteren in Museum More (MoRe = Moderne Realisten) in Gorssel. Dat museum bestaat inmiddels 10 jaar en om dat te vieren is er een tentoonstelling met werken van jonge kunstenaars. Dus dit keer geen Jan Mankes, Pycke Koch en Charley Toorop. Een schitterende tentoonstelling, ineens was ik weer van deze tijd! Ik kan je aanraden om liever vandaag nog dan morgen naar Gorssel te rijden, het is zeer de moeite waard. En als je dat doet let dan even vooral op het schilderij van Jhonie van Boeijen. Hello Kitty Bag heet het, het roze knalt je tegemoet. Verpakkingen van snoep en frisdrank met de beeltenis van Hello Kitty liggen op dit doek kriskras door elkaar. Het tweede doek dat ik zéér de moeite waard vond, is The Rest Of The World Falls Away van Bobbi Essers. Een groot, langwerpig doek bestaande uit drie delen waarop slechts details van mensen te zien zijn. Het deed me ergens denken aan dat bekende doek van James Rosenquist waarop van boven naar beneden een deel van een auto, een gezicht en spaghetti te zien is.
Ook mooi zijn de kleine portrettekeningen (7,5 x 5,5 cm) die Rosa Everts tijdens de coronacrisis maakte. Portretten van mensen met mondkapjes. Volgens de catalogus van de tentoonstelling maakte ze 207 van dit soort portretten. Ik weet niet of ze allemaal in More te zien zijn, maar in ieder geval wel een groot aantal.
Hoewel bijna alles wat getoond wordt in deze tentoonstelling de moeite waard is, is het werk dat het meeste indruk op mijn maakte Retelling van Caja Boogers. Vijftig kopieën van een deel van een foto van een dame, alleen haar torso is zichtbaar, bewerkt met olieverf. Het is met name de herhaling die dit werk voor mij interessant maakt. Binnen nu en een week ga ik zeker nogmaals naar More om de tentoonstelling voor een tweede keer te bekijken. Ik ga niet vaak twee keer naar dezelfde tentoonstelling, maar Reality Check - zoals de tentoonstelling heet, schreeuwt er om.
Het is met Reality Check een beetje als bij die boeken die nogmaals gelezen moeten worden: als het goed is, is herhaling een verrijking, geen 'jaha, ken ik al!'.
Pas goed op jezelf,
TW
23 II 2025
Geen opmerkingen:
Een reactie posten